Referendum w sprawie przyjęcia lub odrzucenia
projektu konstytucji trwa. Z uwagi na fakt, że głosowanie zostanie
przeprowadzone w dwóch turach, na ostateczne wyniki będzie trzeba poczekać co
najmniej tydzień. Trudno też przewidzieć, jaki będzie wynik referendum. Projekt
ustawy zasadniczej wzbudza wiele kontrowersji w środowiskach: liberalnym i
chrześcijańskim. Artykułem, który budzi największy sprzeciw jest Artykuł 2,
który mówi o tym, że źródłem wszelkiego prawa jest szariat. Prawo cywilne
tworzone zarówno przez parlament, jak i zgłaszane przez prezydenta, musi być
całkowicie zgodne z prawem islamskim. Mniejszość koptyjska, która stanowi
zaledwie dziesięć procent całego społeczeństwa egipskiego sprzeciwia się
również Artykułowi 4, według którego ośrodek Al-Azhar jest instytucją całkowicie niezależną i nie
podlega żadnej władzy cywilnej. Jednym z wielu zadań należących do Al-Azhar
jest kontrolowanie, czy stanowione prawo nie stoi w sprzeczności z szariatem. Konstytucja
gwarantuje również nietykalność Szejkowi stojącemu na czele ośrodka religijnego
– nie może on zostać zwolniony z zajmowanego stanowiska. Opozycja sprzeciwia
się nadawaniu Al-Azhar tak rozległych kompetencji. Zarzucają oni członkom
konstytuanty, która przygotowywała projekt, że nadaje ośrodkowi religijnemu
władzę równą tej, jaką posiada prezydent.
Kolejne artykuły, które wzbudzają niepokój
przeciwników Mohameda Mursiego, dotyczą życia rodzinnego, czyli najbardziej prywatnej
sfery życia Egipcjan. Dla społeczeństwa egipskiego rodzina jest świętością,
nietykalnym tabu, do którego dostęp mają tylko członkowie rodziny. Artykuły 10
i 11 nowej konstytucji dopuszczają interwencję państwa w prywatne życie
rodzinne, jeśli jej moralność zostaje zagrożona. Opozycja nie zgadza się, aby
parlament miał monopol na interpretację moralności, która, ich zdaniem, jest
wartością zmienną i indywidualną. Zdaniem przeciwników prezydenta artykuły 10 i
11 naruszają intymność i integralność rodziny jako podstawowej komórki społecznej.
Naruszają również wolność osobistą człowieka.
Jednocześnie artykuł 10 nakazuje
państwu objęcie specjalną opieką wdów, kobiet rozwiedzionych i tych, które są
jedynymi żywicielkami rodziny. Ponadto ten sam artykuł wymusza na państwie
wprowadzenie bezpłatnej opieki medycznej dla dzieci. Z europejskiego punktu
widzenia zapisy dotyczące ochrony (moralności) rodziny wydają się trochę
śmieszne i absurdalne. W polskim prawie istnieją przecież zapisy mające na celu
ochronę dzieci, czy ochronę kobiet maltretowanych i bitych przez mężów. Nikogo
nie dziwią interwencje policji, kuratorów sądowych czy pracowników miejskich
ośrodków pomocy społecznej w prywatnych domach, w „prywatnych” rodzinach. Ale pojęcie
rodziny i jej ochrona w polskim (czy nawet zachodnim) rozumieniu nie ma nic
wspólnego z egipską definicją rodziny. Dla Egipcjan jest to sfera tak bardzo
prywatna, że nawet podczas publicznej kłótni pomiędzy małżonkami, są oni pozostawieni
sami sobie. Żaden przechodzień nie będzie nawet próbował ich pogodzić, rozdzielić,
czy uspokoić. Konflikty rodzinne znajdują się w sferze niedostępnej, a wręcz
nieistniejącej, dla innych. Stąd protest opozycji wobec artykułów dotyczących ingerencji
w życie prywatne.
Opozycja ma również poważne zastrzeżenia do
artykułów: 14 dotyczącego ochrony praw konsumentów i pracowników, 15 odnoszącego
się do rolnictwa, które ma stanowić najważniejsze ogniwo produkcji krajowej i
26, który odnosi się do podatków. Z uwagi na fakt, że nie jestem specjalistą od
ekonomii, głębsze rozważania nad wymienionymi artykułami nowej konstytucji
pozostawię innym.
Opozycja nie akceptuje również tych artykułów konstytucji,
które dotyczą praw obywatelskich, wolności, procesu legislacyjnego, sposobu
zwoływania i powoływania parlamentu. Wydaje mi się jednak, że zapisem, który
jest najtrudniejszy do zaakceptowania przez całe społeczeństwo egipskie jest Artykuł
2 dotyczący szariatu.
Masowe protesty, które w ostatnich tygodniach
miały miejsce w Egipcie nie oznaczają, że cały projekt nowej konstytucji jest
zły i nieakceptowany. Znalazły się w nim zapisy, które budzą przychylność
opozycji, ale dokument jako całość wciąż wymaga dopracowania. W formie, w
której ustawa zasadnicza została poddana referendum, zostanie odrzucona przez
opozycję. Pytanie tylko, jak dużą część społeczeństwa egipskiego stanowi
opozycja? tekst konstytucji (w języku angielskim)
